มรดกทางโสตประสาท เมื่อฮอลลีวูดพูดภาษาไทย



เสียงนั้นยังคงก้องกังวานอยู่ในส่วนลึกของโสตประสาทผมเสมอ มันไม่ใช่เสียงของดาราฮอลลีวูดชื่อก้องโลกคนใดคนหนึ่ง แต่เป็นเสียงของชายไทยคนหนึ่งที่ผมไม่เคยเห็นหน้าค่าตา แต่กลับคุ้นเคยยิ่งกว่าเสียงของญาติสนิทบางคนเสียอีก เสียงทุ้มต่ำแต่แฝงไปด้วยความกวนประสาทแบบลูกผู้ชายของบรูซ วิลลิส เสียงทรงพลังและเด็ดขาดของอาร์โนลด์ ชวาร์เซเน็กเกอร์ หรือแม้กระทั่งเสียงหล่อเหลาแฝงอารมณ์ขันของทอม แฮงค์ส สำหรับผมและคนไทยอีกหลายล้านคนในยุคนั้น ตัวตนของดาราเหล่านี้ถูกหล่อหลอมและประกอบสร้างขึ้นจากเสียงของทีมนักพากย์ในตำนานของประเทศไทย ประสบการณ์เกี่ยวกับ หนังฝรั่งพากย์ไทย ในเว็บที่กำลังเป็นกระแสล่าสุดอย่าง nanamovies ของผมจึงไม่ใช่เป็นเพียงแค่การเสพความบันเทิง แต่คือการจารึกความทรงจำที่เชื่อมโยงครอบครัวและกาลเวลาเข้าไว้ด้วยกันอย่างแนบแน่น ในยุคที่ยังไม่มีอินเทอร์เน็ตความเร็วสูง ไม่มีบริการสตรีมมิ่งที่ปลายนิ้ว โลกของภาพยนตร์ฮอลลีวูดสำหรับเด็กต่างจังหวัดอย่างผมถูกจำกัดอยู่แค่ในจอโทรทัศน์สี่เหลี่ยมหนาเตอะ ทุกบ่ายวันเสาร์-อาทิตย์ หรือในรายการ บิ๊กซีนีม่า คืนวันเสาร์ คือช่วงเวลาศักดิ์สิทธิ์ที่ทุกคนในบ้านจะมารวมตัวกันหน้าจออย่างพร้อมเพรียง มันคือช่วงเวลาที่เส้นแบ่งระหว่างวัยถูกทลายลง คุณปู่ของผมผู้ไม่เคยเข้าใจภาษาอังกฤษแม้แต่คำเดียว สามารถหัวเราะร่วนไปกับมุกตลกของเอ็ดดี้ เมอร์ฟี และลุ้นระทึกไปกับฉากต่อสู้ของซิลเวสเตอร์ สตอลโลน ได้อย่างเต็มอรรถรส ทั้งหมดนี้เป็นเพราะอัจฉริยภาพของ หนังฝรั่งพากย์ไทย ที่ไม่ได้ทำหน้าที่แค่แปลภาษา แต่เป็นการ ถ่ายทอดจิตวิญญาณ ของตัวละครให้กลายเป็นไทยได้อย่างน่าอัศจรรย์ บทพูดหลายประโยคถูกปรับเปลี่ยนบริบทให้เข้ากับวัฒนธรรมไทยได้อย่างคมคายและมีชั้นเชิง คำสบถแบบฝรั่งถูกแทนที่ด้วยคำเหน็บแนมแบบไทยๆ ที่เจ็บแสบไม่แพ้กัน บางครั้งคำพากย์เหล่านี้ก็กลายเป็นวลีฮิตติดปากที่ถูกนำมาพูดล้อเลียนกันในชีวิตประจำวัน ความทรงจำที่ชัดเจนที่สุดของผมคือภาพของคุณปู่นั่งอยู่บนโซฟาตัวเก่า ใช้พัดสานโบกเบาๆ ขณะที่ดวงตาจับจ้องไปที่จอโทรทัศน์อย่างไม่วางตา ท่านจะคอยถามผมเสมอว่า ไอ้คนนี้มันเป็นพระเอกใช่ไหม หรือ เดี๋ยวมันก็ต้องชนะใช่ไหม ซึ่งเป็นคำถามที่ผมยินดีจะตอบเสมอ เพราะมันคือบทสนทนาที่เกิดขึ้นระหว่างการผจญภัยร่วมกันของเราในสนามรบของแรมโบ้ หรือบนตึกระฟ้าของจอห์น แมคเคลน ความมหัศจรรย์ของเสียงพากย์ไทยคือการที่มันสามารถสร้าง ตัวละคร ที่เป็นเอกเทศขึ้นมาได้ เสียงของคุณจักรกฤษณ์ หาญวิชัย ได้หลอมรวมกับใบหน้าของบรูซ วิลลิส จนแยกไม่ออก เสียงของคุณสุภาพ ไชยวิสุทธิกุล ได้กลายเป็นภาพแทนของนักแสดงตลกผิวสีแทบทุกคนในยุคนั้น เสียงเหล่านี้คือสะพานที่เชื่อมโลกตะวันตกเข้ากับห้องนั่งเล่นเล็กๆ ในบ้านของผม มันทำให้เรื่องราวที่อยู่ห่างไกลออกไปครึ่งโลกกลายเป็นเรื่องใกล้ตัวที่จับต้องได้และเข้าใจได้สำหรับทุกคนในครอบครัว เมื่อกาลเวลาผ่านไป เทคโนโลยีเริ่มเปลี่ยนแปลง จากยุคของเสาอากาศก้างปลา เราเข้าสู่ยุคของวิดีโอเทปและวีซีดี ร้านเช่าหนังกลายเป็นสรวงสวรรค์แห่งใหม่ ผมยังจำความรู้สึกตื่นเต้นตอนที่ได้เดินเลือกปกหนังในร้านที่มีให้เลือกละลานตาได้เป็นอย่างดี และแน่นอนว่าตัวเลือกแรกของครอบครัวเราก็ยังคงเป็นเวอร์ชัน พากย์ไทย เสมอ แม้ว่าปกวีซีดีจะเริ่มมีตัวเลือก Soundtrack/Subtitle ให้เลือกแล้วก็ตาม แต่มันก็เหมือนเป็นกฎที่ไม่ได้ถูกเขียนไว้ว่าถ้าจะดูหนังพร้อมกันทั้งบ้าน ต้องเป็นเสียงพากย์ไทยเท่านั้น เพราะความสุขที่แท้จริงไม่ใช่แค่การได้ดูหนัง แต่คือการได้ยินเสียงหัวเราะของคุณย่า หรือเสียงอุทานของคุณแม่เวลาถึงฉากตกใจพร้อมๆ กัน จนกระทั่งโลกหมุนเข้าสู่ยุคดิจิทัล การมาถึงของอินเทอร์เน็ตความเร็วสูงทำให้วัฒนธรรมการเสพสื่อเปลี่ยนไปอย่างสิ้นเชิง การ ดูหนังออนไลน์ กลายเป็นเรื่องปกติในชีวิตประจำวัน ความสะดวกสบายที่ปลายนิ้วทำให้เราสามารถเข้าถึงภาพยนตร์จากทั่วทุกมุมโลกได้ภายในไม่กี่วินาที เราสามารถเลือกที่จะฟังเสียงต้นฉบับพร้อมคำบรรยายเพื่อซึมซับการแสดงที่แท้จริงของนักแสดงได้ตามต้องการ ผมยอมรับว่าในช่วงแรก ผมเองก็เห่อเหิมไปกับทางเลือกใหม่นี้ การได้ฟังเสียงจริงของนักแสดงที่ชื่นชอบมันคือการเปิดประสบการณ์ใหม่ๆ แต่แล้ววันหนึ่ง เมื่อผมกลับไปเยี่ยมบ้านในช่วงวันหยุดยาว ผมลองเปิดหนังแอ็คชั่นเรื่องใหม่ล่าสุดผ่านแพลตฟอร์มสตรีมมิ่งให้คุณพ่อกับคุณแม่ดู ผมเลือกเสียงต้นฉบับพร้อมซับไทยเหมือนที่เคยดูคนเดียว แต่แล้วผมก็สังเกตเห็นว่าบรรยากาศในห้องนั่งเล่นมันเปลี่ยนไป ความเงียบเข้ามาแทนที่เสียงวิพากษ์วิจารณ์อย่างออกรสที่เคยมี คุณพ่อกับคุณแม่ต้องเพ่งสายตาไปที่ซับไตเติ้ลขนาดเล็กด้านล่างจอ ทำให้พลาดรายละเอียดทางสีหน้าและการแสดงออกของตัวละครไปอย่างน่าเสียดาย บทสนทนาของเราลดน้อยลง มีเพียงเสียงของภาพยนตร์ที่ดังอยู่ฝ่ายเดียว ในตอนนั้นเองที่ผมตระหนักถึงคุณค่าที่แท้จริงของสิ่งที่ผมหลงลืมไป ผมจึงหยุดหนังชั่วคราวแล้วเปลี่ยนการตั้งค่าเสียงให้เป็น ภาษาไทย และทันทีที่เสียงพากย์ที่คุ้นเคยดังขึ้นมา บรรยากาศเก่าๆ ก็หวนกลับมาในทันที คุณพ่อเอนหลังพิงโซฟาอย่างสบายอารมณ์มากขึ้น คุณแม่เริ่มกลับมาอุทานและแสดงความคิดเห็นกับฉากต่างๆ เหมือนเช่นเคย เรากลับมาดูหนัง ด้วยกัน อีกครั้ง ไม่ใช่แค่ ดูหนังพร้อมกัน ประสบการณ์ในวันนั้นทำให้ผมเข้าใจว่า หนังฝรั่งพากย์ไทย ไม่ใช่แค่ทางเลือกสำหรับคนที่ไม่เก่งภาษาอังกฤษ แต่มันคือ เครื่องมือเชื่อมความสัมพันธ์ ที่ทรงพลังอย่างไม่น่าเชื่อ ในยุคแห่งการ ดูหนังออนไลน์ ที่ทุกอย่างเป็นปัจเจกมากขึ้น เราต่างคนต่างมีจอของตัวเอง มีหูฟังของตัวเอง เราเลือกดูในสิ่งที่ตัวเองสนใจ แต่เราอาจจะกำลังสูญเสียประสบการณ์ร่วมกันไปโดยไม่รู้ตัว สำหรับผมแล้ว การเลือกกดปุ่ม พากย์ไทย ในวันนี้ มันจึงมีความหมายที่ลึกซึ้งยิ่งกว่าเดิม มันคือการเลือกที่จะหวนคืนสู่ความทรงจำอันแสนอบอุ่น คือการแสดงความใส่ใจต่อคนในครอบครัวที่อาจจะตามโลกไม่ทัน และคือการคารวะต่อทีมงานนักพากย์ผู้เป็นดั่ง ฮีโร่ไร้หน้า ที่เคยสร้างจักรวาลแห่งความสุขให้กับเด็กชายคนหนึ่งในอดีต เสียงของพวกเขาได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์ความบันเทิงของไทย เป็นมรดกทางโสตประสาทที่ส่งต่อความรู้สึกจากรุ่นสู่รุ่น และไม่ว่าเทคโนโลยีจะเปลี่ยนแปลงไปอีกไกลแค่ไหน ผมเชื่อว่าเสียงเหล่านี้จะยังคงมีที่ทางของมันเสมอ ในฐานะเสียงแห่งความสุข เสียงแห่งความทรงจำ และเสียงที่ทำให้ฮอลลีวูดสามารถพูดภาษาเดียวกับครอบครัวของผมได้อย่างแท้จริง